Έτσι λέει η λαϊκή μας σοφία, «γελάμε μαζί», αλλά πώς γελάμε; ερωτώ εγώ. Αναρωτηθήκατε ποτέ, πόσες φορές την ημέρα γελάτε με την καρδιά σας; πόσες φορές τον μήνα; Τον χρόνο; Ας το πάρουμε από την αντίπερα όχθη το θέμα, πόσες φορές την ημέρα χαμογελάτε υποκριτικά, ψεύτικα ή τυπικά;

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο Γέλωτας, μαζί με τον Πόθο και την Ηδονή, ήταν τα δώρα της θεάς Αφροδίτης προς τους ανθρώπους. Η κωμωδία λοιπόν κατείχε εξέχουσα θέση στην αρχαία Ελλάδα και το χιούμορ βρισκόταν στο ίδιο βάθρο με την θλίψη που ανέβλυζε από την τραγωδία. Όπως και να το κάνεις, συναίσθημα το ένα, συναίσθημα και το άλλο …’’κάθαρσις’’ το ένα, ‘’κάθαρσις’’ και το άλλο… μόνο που έχουν διαφορετική ισχύ και διάρκεια.

Αλλά, πώς να το μοιράσει κάνεις το χαμόγελο, αν δεν το δίνει πρώτα στον εαυτό του. Για να γίνω πιο σαφής, το γέλιο πηγάζει από την εσωτερική γαλήνη και την συναισθηματική γενναιοδωρία. Η συναισθηματική ή αλλιώς ψυχική γενναιοδωρία είναι η κινητήριος δύναμη του ρόλου του γελωτοποιού. Ακόμα και αν το χιούμορ του γελωτοποιού είναι σαρκαστικό ή σατυρικό ή καθαρτικό ή αμήχανο ή ακόμα κι ενοχικό.

Ο γελωτοποιός είναι ρόλος! Ναι ναι, πολύ καλά διαβάσατε, είναι ρόλος και μάλιστα, υπάρχουν άνθρωποι που τον ενσαρκώνουν ασυνείδητα καθώς, είναι τόσο ευαίσθητοι δέκτες στην σοβαρότητα, την σοβαροφάνεια και την θλίψη που αυτόματα υποδύονται τον ρόλο με απώτερο στόχο να ελαφρύνουν το κλίμα. Συνήθως τέτοιοι δέκτες είναι τα παιδιά. Και πιο συγκεκριμένα τα παιδιά οικογενειών με υποβόσκουσα ή λανθάνουσα κατάθλιψη ενός ή και των δύο γονέων. Είναι η άμυνα που ενεργοποιείται ως μηχανισμός επιβίωσης. Αλλά καλό θα ήταν να το αφήσω στο γενικό, ώστε δίνοντάς σας περισσότερα παραδείγματα να γίνει πιο αντιληπτός ο ρόλος του γελωτοποιού. Βαρύ το φορτίο πάντως όπως και να το δει κανείς…

Ο γελωτοποιός, λοιπόν, είναι αυτός που ποιεί, εφευρίσκει και προκαλεί το γέλιο… Είναι συνήθως εκείνος που θα αυτογελοιοποιηθεί σε ένα πάρτυ (κλόουν) είναι ο ηθοποιός που θα κάνει την σάτυρα σε ένα θέατρο, είναι ο κωμικός που κάνει το stand up comedy. Τέλος, είναι ο συνάδερφος σας στο επαγγελματικό περιβάλλον, που παρά το φόρτο εργασίας του, θα ξεκλέψει λίγο χρόνο και θα αστειευτεί για να σας φτιάξει την διάθεση. Είναι ο άνθρωπος που θα υπερβεί το δικό του συναίσθημα με σκοπό της δημιουργία ενός ευχάριστου κλίματος. Κι όπως πάντα ο παλιάτσος στο τέλος κλαίει… από μέσα του και κανείς δεν βλέπει ποτέ τον πόνο του… Ο ρόλος γίνεται τρόπος ζωής, ξεχνώντας εντελώς το άτομο την ανάγκη του, να ζητά βοήθεια για τον εαυτό του συνειδητά και απενοχοποιημένα.

Στην Βαρκελώνη το 2008, είχα γνωρίσει έναν αργεντινό Παλιάτσο, street artist, έναν καλλιτέχνη του δρόμου. Βρέθηκε στην Βαρκελώνη μόνος του καθώς στην πατρίδα του, το Buenos Aires, όπου είχε σπουδάσει, μετά την πτώχευση της χώρας του, έμεινε άνεργος. Κάθε μέρα που λέτε, έβαζε την στολή του, ζωγράφιζε ένα τεράστιο χαμόγελο στο πρόσωπό του που έφτανε μέχρι τις μπούκλες του πίσω από τα αυτιά και μοίραζε το γέλιο και την ανεμελιά. Η ψυχή του ήξερε, μόνο, ότι θα γύριζε σε ένα κρύο σπίτι μαζί με άλλους πέντε συγκάτοικους. Θα πήγαινε σε συμπατριώτες του, που διατηρούσαν εστιατόριο κοντά στο σπίτι του, για να τους δώσει ότι περίσσευε από το ενοίκιο, για ένα πιάτο φαγητό κι όμως ήταν ευγνώμων που ζούσε έστω και έτσι… ανέμελος και χωρίς ίχνος μιζέριας και φθόνου πάνω του. Δεν παρακοιμόταν, δεν καθυστερούσε στο πόστο του, δεν αγανακτούσε… ήταν πάντα εκεί μπροστά στον Καθεδρικό που δεσπόζει ανάμεσα από το barrio Gotic και το barrio Born…

Οι ευαίσθητοι αυτοί πομποί λοιπόν, οι payasos (είναι ισπανική η λέξη παλιάτσος!), είναι οι δέκτες της θλίψης ή της σοβαροφάνειας των άλλων, κι ενώ παράλληλα γίνονται πομποί ευφορίας και χαράς δεν εισπράττουν από όλους πάντα το ίδιο πρόσχαρο συναίσθημα ούτε καν το χαμόγελο του άλλου. Και αυτό συμβαίνει για τους εξής λόγους: είτε γιατί οι συγκεκριμένοι πομποί δεν το χαρίζουν στον ίδιο τους τον εαυτό, άρα δεν υπάρχει καμιάς μορφής πρακτική εξάσκηση, είτε γιατί από το πολύ μειδίαμα, οι μύες του προσώπου έχουν καθηλωθεί στις συγκεκριμένες συσπάσεις, είτε γιατί απλά, τους είναι άγνωστη σαν έννοια το γέλιο ή το χαμόγελο καθώς δεν αρμόζει στο προσωπικό τους status quo. Κρίμα, δεν ξέρουν πόσα χάνουν…και πόσα διακινδυνεύουν όσο απομακρύνονται από το συναίσθημα τους. Καθώς το γέλιο είναι σύνδεσμος με το συναίσθημα παράλληλα με το σώμα και το μυαλό.

Ο ιατρός Ολιστικής θεραπείας Αλέξανδρος Λουπασάκης, στο βιβλίο του, ’’Γέλιο, η καλύτερη θεραπεία’’ γράφει: » Το χρόνιο ανέκφραστο συναισθηματικό φορτίο και η απόσταση ανάμεσα στην έκφραση και στο βίωμα τοποθετούν εκρηκτικά στα θεμέλια του υπαρξιακού μας συστήματος. Θα πυροδοτηθούν την κατάλληλη στιγμή, δημιουργώντας και εκφράζοντας μια παθολογία. Ο θυμός, το κλάμα, η αγωνία, ο φόβος, οι ενοχές, ο πανικός, ανάλογα με την κληρονομικότητα του καθενός και άλλους πολλούς παράγοντες ίσως γίνουν καρκίνος, έλκος στομάχου, πονοκέφαλος, αϋπνίες, δυσκοιλιότητα, δυσμηνόρροια, δερματοπάθειες, σεξουαλικές δυσλειτουργίες και πολλά άλλα (…)

Και συνοψίζοντας, δεν υπάρχει πιο σύντομη διαδρομή για να επικοινωνήσεις με τον οποιονδήποτε από ένα τρυφερό χαμόγελο που στην τελική δεν εχει κανένα κόστος. Το αντίθετο μάλιστα, όπως διαπιστώσατε σώσει ζωές!!! Εν τέλει υπάρχει κ ένα άλλο χαμόγελο που θέλω να αναφερθώ, το χαμόγελο των ερωτευμένων. Το μόνιμο χαμόγελο του έρωτοχτυπημένου που αναβλήζει από το μέτωπο, κατεβαίνει στα φρύδια, εντυπώνεται στο βλέμμα καθώς ενώνεται άψογα με τα ζυγωματικά κ τις γωνίες των χειλιών… ενώ το μυαλό αφαιρείται μονίμως κ ακουσίως και το λακάκι του λαιμού όλο σίεται καθώς το σάλιο κατεβαίνει γρήγορα κ με πάθος.

«Γέλα, καρδιά μου, γέλα

Βρες χρόνο να γελάς-

αυτό είναι η μουσική της ψυχής.»

Γιάννης Ρίτσος